Açıklama
İşyerini zarara uğratan işçinin iş akdinin feshi şartları nelerdir?
4857 sayılı İş Kanununun 25 inci maddesinin (II) numaralı bendinin (ı) alt bendinde, işverenin malı olan veya eli altında bulunan makine, tesisat, eşya ya da maddelere otuz günlük ücreti tutarım aşacak şekilde zarar vermesi halinde, işverenin haklı fesih imkânının bulunduğu belirtilmiştir.
İşçinin kusursuz olduğunun ortaya çıkması durumunda, işverenin haklı fesih imkânı olmadığı gibi işçinin kusuru belli bir yii/.de ya da belli bir oran olarak saptanmışsa; zararın miktarının bu kusur nispetinde azaltıldıktan sonra otuz günlük ücreti aşıp aşmadığına bakılmalıdır (Yargıtay 9.HD. 281.2010 gün,2008/14825 E,2010/1448 K.).
Zararın işçinin kasıtlı davranışından ya da taksirli eyleminden kaynaklanmasının hukukî sonuç etkisi bulunmamaktadır. Örneğin işverene ait iş makinesi paletlerine kasten metal cisim sokmak suretiyle zarar veren veya trafik kazası sonucu işvereni zarara uğratan işçinin aynı şekilde iş sözleşmeleri haklı nedenle sona erdirilebilir. İşçinin kusuru ve zararı, ayrı ayrı uzman kişilerce belirlenmelidir (Yargıtay’ 9.HD. 29.01.2010 gün,2009/25906 E,2010/1326 K).
Zarar tutarı ile karşılaştırılacak olan işçinin otuz günlük ücretinin brüt ya da net olarak dikkate alınması gerektiği noktasında yasada herhangi bir açıklık bulunmamakla birlikte, işçi lehine yorum ilkesi uyarınca brüt ücretin esas alınması gerekir. Otuz gün, bir aydan farklı bir kavramdır. Bu noktada işçiye aylık olarak ödenen ücret yerine, günlük yevmiyesinin otuz katı tutarı dikkate alınmalıdır. Maddede sözü edilen ücret dar anlamda ücrettir. İkramiye, prim, tîızla çalışma ücreti ve benzeri ödemeler bu maddede yer alan otuz günlük ücret içerisinde değerlendirilmemelidir. Ancak, ücretin garanti ücret üzerine yapılan işe göre ilave ücret veya satış pirimi olarak belirlendiği hallerde, gerçek ücretin bu ödemelerin toplamı olarak değerlendirilmesi yerinde olur. Örneğin uygulamada uluslararası yük taşıyan tır şoförleri asgarî ücret ve sefer pirimi karşılığı çalışmaktadır. Sefer pirimi olarak adlandırılan kısım da dar anlamda ücrettir. Bu durumda maddenin uygulanması anlamında otuz günlük ücret, tır şoförleri yönünden her iki ödemenin toplamına göre belirlenmelidir (Yargıtay 9.1 II). 24.11.2008 gün 2007/32361 E,2008/32028 K.).
Zararın otuz günlük ücreti aşması durumunda işverenin fesih hakkı doğar. İşçinin zararı derhal ödemiş ya da ödeyecek olması, işverenin bu hakkını ortadan kaldırmaz. İşverence zarar tutarının işçiden talep edilmemiş olması fesih hakkını ortadan kaldırmaz.
4857 sayılı İş Kanununun 26 ncı maddesi yönünden bir yıllık hak düşürücü süre, zarara neden olan olayın oluşumu tarihinden itibaren başlar. Ancak altı iş günlük ikinci süre, zarar miktarının belirlenmesinin ardından, bu durumun feshe yetkili makama iletilmesiyle işlemeye başlayacaktır. Zarar miktarının belirlenmesi bazen uzun zaman alabilir ve fesih hakkının kullanılması bakımından zarar miktarının belirlenmesi ve işçinin ücreti ile kıyaslanması zorunluluğu vardır. İşveren, fesih hakkını, fesih nedeni olan zarar miktarının belirlenmesinin ardından itibaren 6 işgünü içerisinde kullanmalıdır. Fesih süresi feshe yetkili makama bildirilmeden itibaren başlar. 6 günlük sürenin geçirilmesi halinde yapılacak fesih haksız fesih olacaktır.
Zarar doğuran eylem ve ne tür bir zarar oluştuğu işverence belirlenmelidir. Ayrıca görevin işçinin görevi dahilinde kalıp kalmadığı, kusurun miktarının belirlenmesi de önemlidir. Zarar bir aylık brüt ücreti aştığı taktirde haklı fesih hakkı doğar.
İşveren bildirim yapmaksızın sözleşmeyi feshedebilir. Herhangi bir fesih ihtarına lüzum yoktur. Feshin yazılı olması geçerlilik değil ispat şartıdır.
İspat yükü işveren üzerindedir. İşveren sözleşmenin feshini gerektiren fesih nedenlerinin bulunduğunu ve bu nedenle sözleşmeyi haklı olarak feshettiğini ispatlamalıdır. İşveren, zararı ve zararın işçinin kusurundan kaynaklandığını ispat etmek zorundadır. Mahallinde keşif yapılarak iş güvenliği uzmanı ve zarar konusu alanda uzman bilirkişiler aracılığı ile hasar ve kusur belirlenmelidir. İşçinin kusuruna düşen miktarın aylık brüt ücreti aşıp aşmadığı araştırılmalıdır. Zararın işçi veya başka bir kişi veya sigorta tarafından karşılanmış olmasının feshe etkisi yoktur.
İşveren sözleşmeyi haklı feshetmişse işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. İşveren sözleşmeyi haklı feshettiğinden işçi ihbar tazminatına hak kazanamayacağı gibi işveren de ihbar tazminatı isteyemez.
İşverenin, zararı belgelemesi, işçinin görevi dışında iş vermemiş olması, tutanak tanıklarının tanık olarak göstrilmesi gerekir.
Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan işçi tazminatsız çıkartılabilir Bazı durumlarda işverenler, işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına uymadığı gerekçesiyle iş sözleşmesini 4857 sayılı İş Kanunu'nun 25/II. maddesine göre (ihbar ve kıdem tazminatı ödenmeden) derhal feshedebilecektir.
Bazı durumlarda işverenler, işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına uymadığı gerekçesiyle iş sözleşmesini 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II. maddesine göre (ihbar ve kıdem tazminatı ödenmeden) derhal feshedebilecektir.
4857 sayılı Kanun’un 25/II. maddesine göre;
· İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması, (4857 / 25/II-a )
· İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması, (4857 / 25/II-b)
· İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması (4857 / 25/II-c)
· İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması , (4857 / 25/II-d)
· 84. maddeye aykırı davranarak işyerine sarhoş veya uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ve / veya işyerinde alkollü içki veya uyuşturucu madde kullanması, (4857 / 25/II-d )
· İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması, (4857 / 25/II-e)
· İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi, (4857 / 25/II-f)
· İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü işe gelmemesi, (4857 / 25/II-g)
· İşçinin bir ayda üç iş günü işine gelmemesi, (4857 / 25/II-g)
· İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi, (4857 / 25/II-h)
· İşçinin/işçilerin bireysel veya toplu olarak direniş, işi bırakma veya kanunsuz grev yapması, (4857 / 25/II-h ve 2822/25. ve 45.mad.)
· İşle ilgili olarak verilen emir veya talimatlara yapılan ihtara (hatırlatmaya rağmen) uymaması, (4857 / 25/II-h)
· İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, (4857 / 25/II-ı)
· İşyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması, (4857 / 25/II-ı)
· İşyerinde verimi düşürmesi, işi yavaşlatması, uyarılara rağmen düzgün çalışmaması, (4857 / 25/II-h ve 2822/25. ve 45.mad.)
Hallerinde işverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı söz konusu olup iş sözleşmesi işveren tarafından derhal ve tazminatsız olarak feshedilebilecektir.
Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller çerçevesinde, işçinin işverenin evinde oturması olgusu, metinden çıkarılmıştır. İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması bir derhal fesih nedeni olarak kabul edilmiştir.
İş akdinin aşağıdaki nedenlerle derhal feshinde personelin kusurlu davranışı mutlaka belgelenmesi gereklidir. İşçinin kusurlu davranışına ilişkin olarak işyerindeki işçi, ustabaşı veya diğer tanık personelle ya da olaya tanıklık edebilecek diğer üçüncü kişilerle olayı açıklayan bir tutanak düzenlenmeli, gerekirse noter aracılığıyla tespitte bulunulmalıdır.
Personelin konuyla ilgili mazereti araştırılmalı ve savunması alınarak olayın doğruluğu araştırılmalıdır. İşçinin savunma veya tebellüğden kaçınması halinde bu durum oradaki işçilerle düzenlenecek bir tutanakla tespit edilmelidir. Olayı gören şahitlerin ifadesine başvurulmalıdır. İşe gelmeyen personelin akıbetinin işverence araştırılması gerekmektedir. Bu nedenle işe gelmeyen personele noter aracılığıyla tebligat yapılmalı ve işe gelmeme nedeni araştırılmalıdır. Haklı mazereti olmadığı anlaşılınca iş sözleşmesinin feshi yoluna gidilmelidir.
İşveren iş sözleşmesinin hangi nedenden dolayı 25/II. maddeye göre feshedildiğini işçiye tebliğ etmelidir. Ancak, bu fesih yetkisinin işverenin olayı öğrendiği tarihten itibaren 6 iş günü içinde (Fiilin vukuundan itibaren bir yılı geçemez. Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz.) kullanılması gereklidir. 6 iş günü geçtikten sonra kullanılması halinde veya işçinin iş sözleşmesinin (eksik çalışma vb. nedenlerle) olayın meydana geldiği tarihten daha önceki bir tarih itibariyle feshedilmesi halinde işçiye kıdem ve ihbar tazminatı ödenmesi gerekmektedir.
Gizlilik Politikamız
Kullanım Şartları
Değerlendirmeler
Henüz değerlendirme yapılmadı.