Çıraklık ve Stajyerlerlikte İş Kazası

İş sağlığı ve iş kazaları ülkemizin kamuoyununda sıklıkla yer almakta olan konulardır. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu iş yaşamındaki bu alandaki sorunların çözülmesi amacıyla önemli yenilikler getirmiştir. Bu Kanundaki düzenlemeler uyarınca bazı işverenler çalıştırmakta oldukları işçilere iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sağlamak zorundadır.

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun da da iş sağlığı ve güvenliğine yönelik işverenlere bazı sorumluluklara yer verilmiştir. Böylece çapraz bir sorumluluk ağı kurulmak istenilmiştir.

Peki ya çalışan kişi sürekli çalışan değilse? Çırak veya stajyer ise ne olacaktır? Çırak ve stajyerlerin çalıştıran kişiler başka, bu kişiler adına bildirge verme ve prim ödeme yükümlüsü başka biri olabilmektedir. Ayrıca bu kişilerin tabi olduğu sigortalılık statüsü de diğer sigortalılardan farklılık arz etmekte, tüm sigorta kollarına tabi olarak sigortalı bildirilmemektedirler. Makalemizde çırak ve stajyerlerin sigortalılığı, işvereni ve iş kazalarında sorumluluğun kime ait olduğu açıklanacaktır.

İŞ KAZASI NEDİR?

İş Kazasının çeşitli tanımlamaları bulunmaktadır;

Belirli bir zarara ya da yaralanmaya neden olan beklenmeyen ve önceden planlanmamış bir olaydır. (Uluslar Arası Çalışma Örgütü ILO Ansiklopedisi)

Önceden planlanmamış, çoğu kez kişisel yaralanmalara, makinaların, araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olaydır. (Dünya Sağlık Örgütü WHO)

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na (30.06.2012 tarih, 28339 sayılı Resmi Gazete) göre iş kazası, işyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olaydır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun (16.06.2006 tarih, 26200 sayılı Resmi Gazete) 13. maddesinde ise iş kazasının tanımı yapılmış, iş ile meydana gelen kazanın arasındaki illiyet bağı kavramından yola çıkarak açıklanmış olup, kesin bir tanım verilmeden sadece hangi hal ve durumların iş kazası sayılacağı ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 37. maddesinde iş kazası,

– Bir işverenin yanında hizmet akdine tabi çalışan sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,

– İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla,

– Görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

– Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatına tabi olup olmadığına bakılmaksızın yine bu mevzuatta belirtilen sürelerde çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

– İşverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında;

Kendi adına ve hesabına çalışan sigortalının ise,

– İşyerinde bulunduğu sırada,

– Yürütmekte olduğu iş nedeniyle işyeri dışında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır,

şeklinde tanımlanmıştır.

ÇIRAK VEYA STAJYER HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Çırak veya stajyer hakkında temel bilgiler 5510 sayılı Kanun ile 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunun’da yer almaktadır.

 Çırak ve Stajyer Tanımı

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 3 üncü maddesinde tanımları yapılmıştır. Buna göre;

Aday Çırak: Çıraklığa başlama yaşını doldurmamış ve çıraklık döneminden önce kendisine işyeri ortamı tanıtılan, sanat ve mesleğinin ön bilgileri verilen kişiyi;

Çırak: Çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını iş içerisinde geliştirilen kişiyi;

Öğrenci: İşletmelerde, mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında örgün eğitim görenleri olarak tanımlanmıştır.