Yıllık izne hak kazanmak için, işçinin deneme süresi dahil en az bir yıl çalışmış olması gerekir. İş sözleşmesinin feshinde hesaplanacak yıllık izin ücretinde, bir yıldan artan süreler orantılı olarak hesaba dahil edilemez, her seferinde bir tam yılın dolması gereklidir.
Yıllık izin işçi için bir haktır. Bu dinlenme hakkı, Anayasanın 50.maddesinde de düzenlenmiştir. Ancak dinlenme hakkı konusunda işçiler yeterince bilinçli değildir. İşçiler, yıllık izinlerini biriktirerek ileride bir tür kıdem tazminatı olarak kullanmak istemektedirler. Bunun sonucu olarak yıllık izinlerini kullanmamakta ve Kanuna aykırı şekilde, ileride biriktirdikleri izinlerin ücretini almaya çalışmaktadırlar. Bilindiği gibi, yıllık ücretli izin süreleri; 5 yıl dahil çalışanlara 14 gün, 5-15 yıl arası çalışanlara 20 gün, 15 yıl dahil daha fazla çalışanlara 26 gündür. 18 yaşında veya daha küçük olan ve 50 yaşında veya daha büyük olan işçiler için 20 günden az olamaz.
İşyerinde en az bir yıl çalışmış olan işçi yıllık ücretli izine hak kazanır. Bu bir yıllık çalışma süresine deneme süresi de dahildir. Mevsimlik işler ve kampanya işlerinde çalışanlar yıllık ücretli izin kullanamazlar. Örnek olarak; inşaat işlerinde mevsimsel olarak ve her yıl bir yıldan kısa sürelerle çalışan işçiler yıllık izin hakkından yararlanamaz. Bunlar dışında kalan, kısmi süreli, belirli süreli işler yapanlar da dahil bütün işçiler yıllık izine hak kazanır.
Yıllık izne hak kazanmak için, işçinin deneme süresi dahil en az bir yıl çalışmış olması gerekir. İş sözleşmesinin feshinde hesaplanacak yıllık izin ücretinde, bir yıldan artan süreler orantılı olarak hesaba dahil edilemez, her seferinde bir tam yılın dolması gereklidir.
Yıllık izne hak kazanmak için gerekli olan sürenin hesabında, aynı işverenin çeşitli işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap yapılır. Örnegin; bir işyerinde çalışan işçinin askerlik nedeniyle işyerinden ayrılması ve askerden geldikten sonra aynı işverenin farklı bir işyerinde çalışmaya başlaması durumunda, yıllık izin süresinin hesabında, askere gitmeden önceki çalışmaları da hesaplamaya katılacaktır. Ancak, önceki işte kıdem tazminatı ödenerek iş sözleşmesi sona erdirilmişse, aynı işyerinde çalışmaya devam edilmiş olsa bile önceki süreler yıllık izin süresinin hesabına katılamaz. Örneğin; emeklilik nedeniyle kıdem tazminatı ödenerek iş sözleşmesinin sonlandırılmasından sonra, işçi aynı işverenin aynı işyerinde çalışmaya devam etse bile, yıllık izin süresinin hesabında, önceki çalışma süreleri, sonraki çalışma sürelerine eklenemez.
Yıllık izin hakkını kazanmak için gereken bir yıllık sürenin hesabında, işçi çalışmamış olsa bile çalışılmış gibi sayılan bazı durumlar İş Kanunun 55.maddesinde sayılmıştır. Bu süreler, aynı çalışılmış süreler gibi, bir yılın hesabına dahil edilir. Bu sürelere örnek olarak şunları verebiliriz; kaza veya hastalık nedeniyle işe gidilemeyen süreler için en fazla ihbar süresine 6 hafta eklenmesi ile bulunan süre kadarı, kadın işçinin doğumdan önce ve sonra olarak toplam 16 haftalık izinleri, hafta tatili günleri, resmi ve dini bayram günleri, evlenmede üç güne kadar izinler, yakınların ölümü halinde üç güne kadar verilen izinler, yıllık ücretli izin süreleri, bir yıllık sürenin hesabında çalışılmış süreler gibi hesaba katılır.
Yıllık iznin, yılın hangi döneminde kullanılacağını belirleme yetkisi işverenindir. İşçi tek yanlı olarak izni kullanacağı günleri belirleyemez. İşverenin işçinin izin kullanma tarihini belirleyebilme yetkisi, yönetim hakkı kapsamında kabul edilmektedir. İşveren izin süresini bölerek kullandıramaz. Ancak işçi kabul ederse, bir bölümü 10 günden az olmayacak şekilde en fazla üçe bölünerek kullandırılabilir.
İşçinin yıllık izin süresinden, yıl içinde verilmiş olan ücretli ve ücretsiz izinler, dinlenme ve hastalık izinleri düşülemez. Genellikle, işverenler yıl içinde verdikleri bir-iki günlük izinleri yıllık izin süresinden düşmektedir, ancak bu uygulama İş Kanununun 56.maddesine aykırıdır. Yıllık izin süresi belirlenirken, izin süresi içine rastlayan dini ve milli bayramlar, yılbaşı günü, hafta tatili günleri sayılmadan hesap yapılır.
İşçi, yıllık izinlerini geçirmek için başka bir yere gitmek isterse, yolda geçecek toplam 4 güne kadar süre için ücretsiz ek izin isteyebilir. Bu durumda işveren işçiye, yıllık ücretli iznine ek olarak, gidiş ve dönüşlerde yolda geçecek süreler için toplam 4 güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır.
Yıllık izin süresinin ücreti, işçinin izne başlamasından önce işçiye verilmek zorundadır.
Yıllık iznini kullanan işçi, yıllık izin süresi içinde hastalanırsa veya kaza geçirirse, işçinin bu rahatsızlığı nedeniyle raporlu olarak geçirdiği süreler izin süresine eklenir. Yıllık izin süresinin bitişinde işyerinde bulunmasını gerektiren önemli bir nedenin olması halinde işçi yıllık iznini uzatamayacak ve işyerine dönecektir, ancak hastalık veya kaza nedeniyle raporlu olarak geçirdiği ve dinlenemediği süreler yıllık izin süresinden düşülemeyecektir.
İşyerinin veya işçinin yeni bir işverene devredilmiş olduğu durumlarda, kullanamamış olduğu yıllık izinlerin tamamından son işveren tek başına sorumludur. Önceki işverenlerin kullanılmamış yıllık izin sürelerinden veya bu sürelerin ücretinden sorumluluğu yoktur.
Yıllık izinlerin geçerli olarak kullanıldığının kanıtlanabilmesi için, iznin başlangıç ve bitiş tarihleri ile işçinin imzasının bulunduğu bir yazılı belge tutulması gereklidir.
Kaynak :
http://www.tahtakiran.net